24. Jacobs: de methode van de Conversatie Analyse 25. Jackson: soorten claims van de analytische inductie

24 Jacobs: de methode van de Conversatie Analyse

Het doel van de conversatieanalyse is het verklaren hoe gesprekken plaats vinden. Concreet gaat het om de structuur, regels en patronen die zich voordoen. De methode verschilt radicaal van die van de natuurwetenschappen. Die hebben de empirische cyclus, een gestandaardiseerde methode van observatie, inductie (generaliseren van observatie naar groter geheel), deductie, toetsing, evaluatie.

Het doel van de CA vereist een andere methode, de analytische inductie die in ons staat stelt om:

1. Hypothesevorming à van een voorbeeld naar een regel.
2. Hypothesetoetsing à actief op zoek naar gevallen die niet onder de regel vallen of gevallen die het wel doen maar niet zouden mogen.

Deze methode heeft alles te maken met het feit dat dit ex post facto onderzoek is.

Jacobs geeft een voorbeeld van de toepassing van de methode, in kritiek op Churchill, die het patroon van de ‘confrontatie’ beschrijft, een soort retorische vraag waarbij een concessie wordt uitgelokt die tot een punchline leidt. Hij stelt dat er aan het beschrijven van zo’n patroon, ofwel het maken van een claim erover, regels verbonden zijn:

1. geef clear cases aan à prototypische voorbeelden
2. geef borderline cases aan à wat zou een randgeval zijn, en waarom is het een randgeval?
3. geef falen aan à waarom zou het patroon in welke gevallen falen?
4. geef functionaliteit aan à de samenhang (vergelijking) met andere patronen, om aldus aan te geven wanneer dit patroon zinnig is.

Een claim is pas rigide genoeg wanneer alle bovenstaande elementen beschreven zijn. Pas dan is het mogelijk falsifiërende tegenvoorbeelden te bedenken. Churchill maakte een structuralistische claim, dus een beschrijving in termen van volgorden. De voorbeelden van clear cases voldeden echter niet. Daarom weerlegt Jacobs de claim met bordeline cases en gevallen waarin de theorie faalt – elementen die Churchill zelf niet goed beschreven had. De 4^e voorwaarde heeft slechts tot doel om te verantwoorden waarom een bepaalde claim zinnig is of niet.

25 Jackson: soorten claims van de analytische inductie

Men vraagt zich af hoe een voorbeeld kan dienen als argument voor een categorische claim (regel). Jackson: ‘Kan ook niet. De kritiek gaat echter uit van de empirische methode, terwijl de analytische inductie helemaal geen claim wil ondersteunen van de vorm Als A, dan B. De empirische cyclus leidt trouwens ook niet altijd tot waarheid, maar is gewoon een vorm van standaardargumentatie, een standaardprocedure om argumenten voor een claim te vinden. De status van methodologie is niet die van een garantie voor de waarheid, maar van een argumentatie voor een bepaald type claim.’ Wat voor soorten claims worden dan wel door de analytische inductie gerechtvaardigd? Voorbeelden dienen als bewijs voor claims over:

1. Eigenschap: een voorbeeld kan dienen als argument voor de claim dat een bepaald soort taalhandeling een bepaald soort eigenschap heeft
2. Regel: een voorbeeld kan bijvoorbeeld aantonen dat ‘op een vraag een antwoord komt[1]’
3. Organisatie: een voorbeeld dient als argument voor een manier van het inrichten van een taalhandeling
4. Interpretatief principe: principes die we allemaal hanteren, bijvoorbeeld schuchterheid als ontwijkend en dus ontkennend antwoord

---

[1] Denk hierbij aan de politenesstheorie, die aantoont dat zelfs niet antwoorden een antwoord is.